Jumat, 04 November 2011

Kawruh Êmpu

Kawruh Êmpu

Dari situs : http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/101-kagunan/830-kawruh-empu-wirapustaka-1914-251%22

Kawruh Êmpu

--- 0 ---
Nyariyosakên dhapuring dhuwung sarta waos, karanganipun para êmpu ing jaman kina pisungsung saking Radèn Ngabèi Karyarujita tilaranipun ingkang êmbah Radèn Atmasupana abdi dalêm urdênas kasêpuhan, konjuk ing Panjênêngan Dalêm Bandara Kangjêng Radèn Adipati Sasradiningrat IV. Riddêring ordhê oranyê nasao, srinugraha I ing Surakarta, kaparingakên dhatêng kantor Radyapustaka ingandikakakên nata uruting dêntaywanjananipun, ingkang kadhawuhan,
Ngabèi Wirapustaka abdi dalêm mantri Radyapustaka
ing Surakarta.
Nalika taun, Jimawal 1845.
--- 1 ---
Indrajit Zie dirajit
Andagawirun
Luk pitu likur, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Antup
Luk pitu, kêmbang kacang pugut, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, janggut mangul.
Anoman
Luk lima sogokan pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Urap-urap
Luk lima lis gusèn, kêmbang kacang cupêt, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran.
Urub damar
Luk têlu ing pucuk, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri
--- 2 ---
pandhan
Udan jingga
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan.
Udan jingga a
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Alap-alap
Luk têlulas, parung, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji.
Upas
Bênêr, lambe gajah siji.
Upas a
Luk sanga, sraweyan.
Ampêr buta
Luk pitulas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, grènèng.
Angun-angun
Bênêr, jenggot, grènèng, ri pandhan,
--- 3 ---
Angkrok
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan.
Angkrok a
Luk sawêlas, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, palunturan.
Anggrèk
Bênêr, pejetan, ri pandhan, tikêl alis.
Anggrèk a
Luk sanga, pejetan, ri pandhan, tikêl alis.
Naga
Bênêr, sor-soran naga sirah, kêmbang kacang, ri pandhan.
Naga a
Luk lima, sor-soran, naga sirah, kêmbang kacang, ri pandhan.
Naga kêras
Luk pitu, gandhik naga mas, sor-soran tinatah, pejetan, sraweyan, grènèng.
--- 4 ---
Naga sarama
Bênêr, sor-soran naga ngarêp buri, ri pandhan.
Naga sruwe
Bênêr, pêdhang suduk, sor-soran naga tanpa buntut, lugas.
Naga sruwe a
Luk lima, gandhik naga sirah lugas, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Naga sasra
Luk têlulas, gandhik naga mas muput, lis gusèn, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Naga salira
Luk gula milir, gandhik naga muput lugas, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Naga warsa
Bênêr cêndhak, ômba tipis, sor-soran naga ngarêp buri, kêsudan ngarêp buri, ri pandhan.
Naga puspa
Bênêr, gandhik naga sirah sarasah, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 5 ---
Naga pasung
Luk sawêlas kêrêp mucuk, sor-soran naga mas sinarasah, buntut lugas lus-lusan, pejetan, grènèng, ri pandhan.
Naga pasung a
Luk limalas, gusèn, gandhik naga muput, lus-lusan lugas, tikêl alis, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Cina
Bênêr, ada-ada, tikêl alis.
Cundrik
Bênêr, gêgêr papak satugêl, pucuk lincip cilik.
Côndrakirana
Bênêr mêthit, gandhik mayat.
Candrasa
Bênêr, ada-ada, jenggot, grènèng.
Candhi laras
Bênêr, gandhik menthok, pejetan.
Cundhamani.
--- 6 ---
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah têlu, ri pandhan.
Côndhabirawa
Bênêr, lis gusèn, tikêl alis.
Côndhabirawa a
Bênêr gêdhe, lis gusèn anggaligir, pejetan, sraweyan, sêkar mêkar.
Côndrabirawa b
Luk têlulas, ada-ada, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ri pandhan.
Condhong
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, ri pandhan.
Condhong a
Bênêr ômba patut, sor-soran pênggik turut, pejetan.
Cacap
Parung lis gusèn, lingir ri pandhan.
Caruk
Luk sanga, ada-ada, kêmbang kacang, lambe [la...]
--- 7 ---
[...mbe] gajah siji, pejetan, palunturan.
Caruk a
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan jêro, pasuluhan, sraweyan, ri pandhan.
Caruk b
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, palunturan.
Caruk c
Luk sanga, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Caruk d
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, jenggot.
Crita
Luk sêwêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Crita klenthang
--- 8 ---
Luk sawêlas, lis rangkêp gusèn têngah lingir, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita kêprabon
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran.
Crita kêprabon a
Luk sawêlas, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan jêro, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, pasuluhan, sirah cêcak rangkêp, gandhik cublêkan, ganjaran.
Crita kudhu
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sogokan, ri pandhan.
Crita kudhu a
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan satugêl, lambe gajah loro, [lo...]
--- 9 ---
[...ro,] pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita dalêman
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita lung gandhu[1]
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita pasaja
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita pangrawit
Luk sawêlas, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Crita pangrawit a
Luk sawêlas, ada-ada, lis gusèn satugêl, [satu...]
--- 10 ---
[...gêl,] kêmbang kacang cupêt, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita gênêngan
Luk sawêlas kêrêp mucuk, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita ganjur
Luk sawêlas, sor-soran lis gusèn, gendhong kêmbang kacang dawa, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônja papak.
Crita gula milir
Luk sawêlas, kêmbang kacang lis gusèn, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita buntala
Luk têlulas, ada-ada, sor-soran, lis gusèn, kêmbang kacang cupêt, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan,
--- 11 ---
ri pandhan, palunturan.
Crita buntala a
Luk limalas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônjaran, gônja mas.
Crita bringkis
Luk sawêlas cèthèk, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Crita bringkis a
Luk sawêlas, lis gusèn satugêl, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, grènèng.
Crapang
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, tikêl alis, gêthêtan.
Carêm
Luk lima, pejetan, sraweyan, grènèng, [grè...]
--- 12 ---
[...nèng,] ri pandhan.
Curiga
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng.
Crubuk
Luk pitu, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, kêmbang kacang, grènèng.
Crubuk a
Luk sanga, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônja kêping.
Carang
Luk têlu, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Carangsoka
Bênêr, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan ngarêp, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Carangsoka a
Luk pitu, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah [ga...]
--- 13 ---
[...jah] siji, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, gandhik mangul.
Carangsoka b
Luk pitu, sogokan, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan ngarêp dawa, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônja papak.
Carangsoka c
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Carangsoka d
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Carang buntala
Luk limalas, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Carang bungalan
Bênêr, ada-ada mêthil, sor-soran sungsun, [sung...]
--- 14 ---
[...sun,] sogokan, pejetan, sraweyan.
Cakarma
Bênêr, tanpa gandhik, tanpa janggut, ngarêp kêsudan satugêl, papak lingir turut, ri pandhan.
Catur
Luk pitu, kêmbang kacang lambe gajah siji, palunturan.
Catur a
Luk sanga, sor-soran tunggakan, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Caluring
Luk têlu, ri pandhan.
Campur
Bênêr, kêmbang kacang, tikêl alis.
Campur a
Bênêr, kêmbang kacang.
Cebol
Bênêr, gandhik cêndhak.
Cablèk
--- 15 ---
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp dawa, tikêl alis dawa, pejetan jêro, sraweyan.
Cublês
Bênêr, janggut mangul, pejetan turut, pêthêtan.
Cebong
Bênêr, sor-soran, ada-ada, kêmbang kacang.
Cingcing goling
Bênêr, sraweyan, grènèng.
Cengkrong
Bênêr, tanpa gônja, tanpa gandhik, gêgêr punuk.
Roning têki
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, tikêl alis.
Roning têki a
Bênêr, sogokan ngarêp, lis gusèn, lingir, pejetan, tikêl alis.
Rancap
Bênêr gusèn, kêmbang kacang, lambe gajah
--- 16 ---
loro.
Ron tiris
Luk pitu, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Rêntêng
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan, grènèng.
Rêntêng a
Luk pitu, kêmbang kacang, pejetan, ri pandhan.
Rondhon
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, tikêl alis.
Rondhon a
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, tikêl alis.
Rondhon b
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah loro, luk cêthèk, tikêl alis, grènèng, ri pandhan, sirah cêcak rangkêp.
--- 17 ---
Rôndha cicing
Bênêr, sogokan ngarêp satugêl, tikêl alis, pejetan, sraweyan, thithil.
Rôndha kili
Bênêr, gandhik dhempok, lambe gajah siji.
Rôndha widada
Bênêr gèpèng gusèn.
Ron dhuru
Bênêr, lis gusèn lingir, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ilat-ilat rangkêp, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Ron dhuru a
Luk sawêlas, lis gusèn lingir, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ilat-ilat rangkêp, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Rênyêp
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan,
--- 18 ---
ri pandhan, tikêl alis ngarêp buri.
Ron bakung
Bênêr, lis gusèn rangkêp, têngah lingir,pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Ron bakung a
Luk limalas, lis rangkêp gusèn, têngah lingir, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Racun
Bênêr, sogokan ngarêp.
Racun a
Bênêr, ada-ada, sor-soran, gligir turut, janggut mangul, gandhik gatra pejetan, sraweyan.
Rawe
Bênêr, lambe gajah loro, kêmbang kacang.
Rawit
Bênêr, ada-ada, pejetan, tikêl alis racut, sraweyan bacut.
Rawit a
Bênêr, ada-ada, pejetan.
--- 19 ---
Rawit b
Luk sawêlas, ada-ada, pejetan.
Rawisrêngga
Luk têlulas, parung kêmbang kacang, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Rajah
Luk têlu, pejetan, sraweyan, ri pandhan, rinajah.
Rajang
Luk limalas, parung kêmbang kacang, sogokan, ri pandhan.
Rèjèng
Bênêr ômba tipis, kêmbang kacang.
Rèjèng a
Luk têlu, lis gusèn, sogokan.
Rumpuk
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, gêthêtan loro.
Rumab
Luk sawêlas, grènèng.
--- 20 ---
Rêmêng
Luk sanga, kêmbang kacang, pejetan, gêthêtan.
Rêmêng a
Luk sanga, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Ragas
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, grènèng.
Ragas a
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan, grènèng.
Raga wilah
Luk limalas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, grènèng.
Regol
Bênêr, lis gusèn, gandhik rangkêp, pejetan, sraweyan.
Regol a
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji, gandhik rangkêp, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 21 ---
Raga pasung
Bênêr, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Raga pasung a
Luk limalas, pejetan, sraweyan, tikêl alis, grènèng, ri pandhan.
Robyong
Bênêr, pejetan, sraweyan, tikêl alis, sogokan ngarêp cêkak.
Robyong a
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan.
Robyong b
Bênêr, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, tikêl alis.
Rangkud
Luk lima, ada-ada, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan.
Rangsum
Bênêr, gusèn, kêsudan.
Rangsang
--- 22 ---
Bênêr, lingir têngah, sogokan, pejetan, sraweyan, thingil.
Rangsangpati
Luk pitu, ada-ada, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan mingkus, ri pandhan, ringih, gônja papak.
Rôngga
Luk sawêlas, gula milir gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ilat-ilat, pejetan, sraweyan, ri pandhan, grènèng.
Rôngga kili
Luk têlu, sogokan, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Rôngga panatas
Bênêr, ada-ada, gandhik dawa.
Rôngga pulana
Luk sawêlas, gula milir gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ilat-ilat, pejetan, sraweyan, ri
--- 23 ---
pandhan.
Ringgit
Bênêr, kêmbang kacang, jenggot, grènèng.
Ringgit a
Luk lima, kêmbang kacang, jenggot, grènèng.
Kênaka
Bênêr, lambe gajah siji, ri pandhan.
Konang
Bênêr, wilah penyetan.
Kencaka
Luk sawêlas, sor-soran anggaligir, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kunta
Luk pitu, bongkot arang, pucuk kêrêp, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan mingkus, kêsudan ngarêp buri, grènèng, ri pandhan.
Kantar
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ri pandhan.
--- 24 ---
Kantar a
Luk sawêlas, kêmbang kacang lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kantar b
Luk têlulas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kêndhuruwan
Bênêr, ada-ada, sor-soran, lis gusèn, pejetan, sraweyan bacut, tikêl alis bacut, sogokan cêkak, gandhik kêping, gônja kêping.
Kêndhaga
Bênêr, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Kondhang
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ri pandhan.
Kancar
Bênêr, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, tikêl alis cêkak.
--- 25 ---
Kanyut
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kècu
Luk têlu, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kêcambah bênguk
Luk têlu.
Kacubung
Bênêr, lis gusèn.
Kucing
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji.
Karna
Luk têlu, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Karna tinandhing
Bênêr, kêmbang kacang ngarêp buri, sogokan, [sogoka...]
--- 26 ---
[...n,] pejetan, sraweyan.
Karna tinandhing a
Luk lima, kêmbang kacang ngarêp buri, sogokan, pejetan, sraweyan.
Kartala
Luk pitu, gandhik dawa, kêmbang kacang cupêt, pejetan, sraweyan, lambe gajah siji, ri pandhan ringih.
Kêris
Bênêr, sogokan.
Kêris a
Bênêr, sogokan muput, pejetan jêro, sraweyan, paculuhan, thingil.
Kêris b
Dhapur kêris iku luk lima sogokan muput.
Kêris c
Dhapur kêris iku sawêlas nganggo sogokan.
Karawêlang
Bênêr, kêmbang kacang pugut, lambe gajah siji
--- 27 ---
trancangan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Karawêlang a
Luk têlulas, kêmbang kacang pulut, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, trancangan.
Kadga
Bênêr, ada-ada, ri pandhan.
Kidang
Bênêr, lambe gajah siji, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kidang a
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kidang soka
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kidang wulung
Luk lima, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan, pasuluhan.
Kidang lindhu
--- 28 ---
Bênêr, lis gusèn, ada-ada, pejetan, sraweyan.
Kidang mas
Luk sanga, pejetan, sraweyan, grènèng, gandhik tulis, ganjaran.
Kasur
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan.
Kasur a
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan.
Kasur b
Luk sawêlas, kêmbang kacang, ri pandhan.
Kasmaran
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kasmaran a
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kuwung
Bênêr, ada-ada, pejetan, kêsudan.
--- 29 ---
Kuwung a
Bênêr, sor-soran lis gusèn, bongkot ada-ada, gandhik kêping, pejetan bacut, sraweyan bacut, gêthêtan.
Kalana
Bênêr, lis gusèn, ada-ada, sor-soran anggaligir turut, tikêl alis bacut, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan, grènèng, palunturan.
Kalana a
Luk limalas, luk gêthêtan, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kalanadhah
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp satugêl, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, lis gusèn satugêl, grènèng.
Kalanadhah a
Luk lima. ada-ada, sogokan ngarêp satugêl, [sa...]
--- 30 ---
[...tugêl,] pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, lis gusèn, grènèng.
Klindhên
Bênêr, tikêl alis.
Klindhên a
Bênêr, anggaligir muput, tikêl alis.
Kaloran
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang sogokan, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kalaras
Bênêr, pejetan jêmbar, tikêl alis.
Kalaras a
Bênêr tipis, gandhik mingkus.
Klaras cindhe
Bênêr, kêsudan.
Kala kinantang
Bênêr, sogokan, pejetan ngarêp buri, grènèng, ri pandhan.
--- 31 ---
kinantang = tinantang
Kala tinantang
Luk salikur, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, grènèng.
Kala munyêng[2]
Bênêr, sogokan ngarêp sasisih, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kala munyêng a
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp sisih, pejetan, ringih, palunturan.
Kala misani
Bênêr, lambe gajah loro, sogokan, grènèng.
Kala misani a
Bênêr, ada-ada, sogokan, pejetan, sraweyan.
Kalimasada
Bênêr lis gusèn, tikêl alis, ri pandhan.
Kalabêndu
--- 32 ---
Luk sanga likur, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan sraweyan, ri pandhan.
Klêbut
Luk têlu, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan.
Klêbut sirah
Luk pitu, wilah kinatah, kêmbang kacang pugut, lambe gajah loro, pejetan, ri pandhan, gônja trancangan.
Kalang
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kalung
Luk sanga, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Kêlêng
Luk pitu, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, palunturan. [paluntur...]
--- 33 ---
[...an.]
Kêpu
Bênêr, sor-soran anggaligir.
Kopèk
Bênêr, cêndhak.
Kêmambang
Bênêr, sogokan cèthèk, ri pandhan.
Kêmambang a
Bênêr, lis gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kagèt
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lis gusèn satugêl.
Kagèt a
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp.
Kagèt b
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang,
--- 34 ---
sogokan, sraweyan.
Kagèt c
Luk têlulas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp, gêgêsan.
Kêbo rèjèng
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Kêbo têki
Bênêr, cêndhak, kêmbang kacang, lambe gajah têlu, pejetan, grènèng.
Kêbo lajêr
Bênêr, gandhik dawa, nglimpa.
Kêbo lajêr a
Bênêr, kêmbang kacang, gandhik dawa, nglimpa.
Kêbo lajêr b
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah loro, gandhik dawa kêping, ilat-ilat gatra, ringih gônja kêping.
--- 35 ---
Kêbo panatas
Luk sanga, sor-soran gendhong, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kêbo dhèndhèng
Luk lima, sogokan dibolongi, ada-ada, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan.
Kêbo dhêngên
Luk lima, ada-ada, lambe gajah siji, pejetan, ri pandhan.
Kêbo mas
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan.
Kêbo mênggah
Luk sanga, ada-ada, kêmbang kacang pugut, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gandhik mangul.
Kêbo gêrang
Bênêr, ada-ada, sor-soran gendhong, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Kêbo gêrang a
--- 36 ---
Luk têlu, ada-ada, sor-soran gendhong, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Kêbyok
Luk têlulas, parung, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, sraweyan, ri pandhan.
Kangsi
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan.
Dinar
Luk lima, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang, pejetan.
Danurwenda
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Doradasih
Luk sawêlas, sor-soran gendhong, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Doradasih a
--- 37 ---
Luk têlulas, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Dirajit
Luk salikur, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Darumina
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah loro, sraweyan, kinatah mina sisih.
Durga
Bênêr, ada-ada, tikêl alis.
Durgandana
Bênêr, ada-ada muput, sor-soran, gêthêtan, janggut gusèn, pejetan bacut, gêthêtan, gônja luwih papak.
Durgandini
Bênêr, ada-ada muput, sogokan, gêthêtan, pejetan bacut, sraweyan bacut.
Durgarêmêng
Bênêr, sogokan ngarêp cêkak, tikêl alis, [a...]
--- 38 ---
[...lis,] pejetan balumbangan.
Dul pakar
Luk lima, ada-ada, kêmbang kacang, lambe gajah siji, sraweyan, ri pandhan.
Dul pakar a
Luk lima, ada-ada, lis gusèn tugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Damar murub
Bênêr pucuk êluk, ada-ada sogokan ngarêp, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, tikêl alis, gandhik bethetan, grènèng, congat, palunturan.
Damarmaya
Luk lima. pucuk maju, ada-ada, lis gusèn, satugêl turut, kêmbang kacang, sogokan ing jêro, lambe gajah siji, pejetan ing jêro, sraweyan, gêthêtan, ri pandhan.
Dumuk
Bênêr, wilah dumukan.
--- 39 ---
Demba
Bênêr, ada-ada, janggut tunggakan gusèn, gônja iras.
Dumung
Luk sanga, ada-ada gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Daga
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Tundha
Bênêr, sor-soran kêpu.
Tundhung
Luk lima, sraweyan, ri pandhan.
Tunjung
Bênêr, pejetan bacut.
Turun sih
Luk lima, sogokan, lis gusèn, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Turun sih a
Luk lima, lis gusèn lingir, kêmbang kacang, sogokan [sogoka...]
--- 40 ---
[...n] jêro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, lambe gajah loro.
Trate
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro.
Tratean
Bênêr, sraweyan.
Tratean a
Luk sawêlas, sraweyan.
Tiris
Luk sanga, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, jenggot.
Tiris a
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Turas
Bênêr, gandhik, gêthêtan.
Tri sirah
Luk salikur, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, tikêl alis, pejetan, [peje...]
--- 41 ---
[...tan,] sraweyan, grènèng.
Tri murda
Luk sangalas, tikêl alis, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Tuk marus
Luk têlulas.
Tukung
Luk sanga, pejetan, gêthêtan.
Tuwêk
Bênêr, ada-ada, grènèng, ri pandhan.
Talutur
Luk têlu, kêmbang kacang, ri pandhan.
Talutur a
Luk sanga, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Tali juwita
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, palunturan.
Tilam
--- 42 ---
Bênêr, lis gusèn.
Tilam upih
Bênêr, pejetan, tikêl alis.
Tilamsari
Bênêr, lis gusèn, pejetan, sraweyan.
Tilam sari a
Bênêr, lis gusèn, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Tilamsari b
Bênêr, lis gusèn lingir, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Tilam wangi
Bênêr, lis gusèn kêping, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, gônja kêping.
Tamsir
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan.
Tumbuk
Bênêr ngadhal mêtêng, sogokan sungsun, ri pandhan.
Tambal
--- 43 ---
Bênêr, kêmbang kacang.
Timbul
Bênêr, ada-ada, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan.
Timbul a
Luk sanga, sogokan dawa.
Tumênggung
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Tumênggung a
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji, sraweyan, grènèng, ganjaran gônja mas.
Têbu sauyun
Bênêr, gandhik dawa, pejetan, sraweyan, grènèng.
Sinom
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, sraweyan, ri pandhan.
Sinom a
--- 44 ---
Bênêr, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sinom wora-wari
Bênêr lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sinom wora-wari a
Bênêr, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambè gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sinom pangrawit
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sinom pangrawit a
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan ngarêp cêkak, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot sungsun, grènèng sungsun, ri pandhan.
Sinom pangrawit b
Bênêr lis gusèn, satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ri pandhan.
--- 45 ---
Sundêp
Bênêr, wilah ambêngkuk, janggut gusèn, pejetan jêro turut, gandhik mayat mêkar.
Sundêp a
Bênêr, pejetan, tikêl alis, gêthêtan.
Sundêp b
Bênêr, sor-soran, gêthêtan.
Santan
Luk sawêlas, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Santan a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, grènèng.
Sêndhang
Bênêr, pejetan dawa, tikêl alis.
Sanjaya
Luk sanga, sor-soran lênggang, wilah ambêmbêng, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah siji, pejetan, ri pandhan.
--- 46 ---
Sarotama
Bênêr, sor-soran dipêkak, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng.
Sorasari
Luk sawêlas, sor-soran lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, palunturan, gônja papak.
Srêpang
Bênêr, tanpa gandhik, gônja wungkul.
Srêpang a
Bênêr, sor-soran lis gusèn, lingir tanpa gandhik, gônja wungkul.
Srêpang b
Bênêr, lis gusèn, tanpa gandhik, gônja wungkul.
Srêpang c
Bênêr, sogokan kiwa têngên, sraweyan, tanpa gandhik, gônja wungkul.
Srêpang d
--- 47 ---
Bênêr, sor-soran, grènèng kiwa têngên, tanpa gandhik, gônja wungkul.
Srampang
Parung, grènèng susun ngarêp buri, kêmbang kacang, palunturan.
Siring
Bênêr, sogokan, lambe gajah loro, pejetan buri, sraweyan.
Surèngrana
Luk sawêlas, sogokan ngarêp, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ringih gônja papak.
Surèngpati
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Surènggana
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 48 ---
Surèngbaya
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, buntêt lis-lisan, sogokan ngarêp, lambe gajah rangkêp, pejetan, sraweyan, pasuluhan, jenggot sungsun, ri pandhan.
Sêkar
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Sêkar a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, janggut kowakan.
Sêkar anggrèk
Luk sanga, ada-ada, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran.
Sêkar teja
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan.
Sêkar jingga
--- 49 ---
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan satugêl, pejetan, sraweyan.
Sêkar bale
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp.
Sadak
Bênêr, sor-soran, gendhong.
Suduk
Bênêr, ada-ada, gusèn, gêthêtan, ri pandhan.
Suduk a
Bênêr, tikêl alis, gandhik methok.
Sadak upas
Bênêr, ada-ada, sor-soran dipêkak, pejetan, sraweyan.
Setan kobêr
Luk sanga, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan ngarêp cêkak, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp.
--- 50 ---
Setan kobêr a
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Setan kobêr b
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, grènèng.
Setan kobêr c
Luk têlulas, sor-soran lis gusèn, sogokan ngarêp dawa, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Salewah
Luk sanga, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Salamêt
Bênêr, pejetan, sogokan ngarêp, ri pandhan.
Salamêt a
Bênêr, kruwingan, tikêl alis, pejetan, sraweyan.
Salamêt b
--- 51 ---
Bênêr, pejetan mingkus, tikêl alis turut.
Salamêt c
Luk sanga, pejetan.
Sela matangkêb
Bênêr, pêdhang suduk, ada-ada, tumpêngan, kêsudan.
Slimpêt
Bênêr, ada-ada, sogokan.
Sêpokal
Bênêr, pejetan, sraweyan, grènèng.
Sêpokal a
Bênêr, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Sêpokal b
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan.
Sêpokal c
Luk lima, lingir satugêl, pejetan, sraweyan.
Sêpokal d
--- 52 ---
Luk lima, pejetan, thingil.
Sêpokal e
Luk têlulas, pejetan, sraweyan.
Sipat
Bênêr, sor-soran dêngkèng, sogokan sungsun, pejetan, ri pandhan.
Sipat a
Luk têlu, sor-soran dêngkèng, sogokan sungsun, pejetan, sraweyan.
Sèdhêt
Luk têlulas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan balumbangan, sraweyan, ri pandhan.
Sèdhêt a
Luk limalas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sujèn ampèl
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, jenggot, ri pandhan.
--- 53 ---
Siyêm
Bênêr, ada-ada, ri pandhan.
Sêmar
Luk lima, gandhik sêmar.
Sêmar tinandhu
Bênêr, sor-soran ditatah sêmar.
Sêmar gêthak
Bênêr, gandhik sêmar, ing dhuwur gandhik bolong.
Sêmar gêthak a
Luk têlu utawa luk pitu, gandhik sêmar, ing dhuwur gandhik bolong, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmukarang
Luk têlu, pejetan, jenggot.
Sumêlang gandring
Bênêr, sogokan ngarêp, pejetan, sraweyan, thêngil.
Sumêlang gandring a
Bênêr, sogokan ngarêp, pejetan, sraweyan, [sra...]
--- 54 ---
[...weyan,] thêngil.
Sumêlang gandring b
Sor-soran lis gusèn, pejetan bacut, sraweyan bacut, sor-soran, ada-ada, gêthêtan.
Sumpana
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sumpana a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, sraweyan, ri pandhan.
Sêmana cinarita
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmpana kinjêng
Luk pitu, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmpana lonthang
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 55 ---
Sêmpana panjul
Luk pitu, kêmbang kacang, gandhik mayat, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmpana blandhongan
Luk sawêlas, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmpana bungkêm
Luk pitu, kêmbang kacang, buntêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmpana bungkêm a
Luk sanga, kêmbang kacang buntêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Samoga
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, grènèng.
Samoga a
Luk têlulas, kêmbang kacang, jenggot, grènèng, ri pandhan.
--- 56 ---
Sêrambut
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan mingkus, pasuluhan, ri pandhan.
Sumbul
Ada-ada, kêsudan, sogokan sungsun, ambangkèk pasagi, kêmbang kacang, bungkul, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêmbuyan
Bênêr, tikêl alis, ada-ada.
Sumbêr
Gandhik dawa, pejetan, sraweyan, tikêl alis, malungkêr.
Sumbêr a
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan lêr muput, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sumbêr b
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan muput, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan, ri pandhan, jenggot.
Sombro
Bênêr, cêndhak tipis tanpa gandhik, pejetan. [pe...]
--- 57 ---
[...jetan.]
Sêmburat
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan sêtugêl, pejetan, sraweyan.
Sêmbada
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ri pandhan.
Sêmbaga
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, ri pandhan.
Sambang
Bênêr, gandhik dawa, pejetan dawa.
Sêmang
Bênêr, gandhik dhapur gusèn, pejetan.
Sagara winotan
Luk têlu ing sor-soran, lis têngah muput, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan, jenggot.
Sêgara wêdhi
Luk limalas, pejetan, sraweyan.
Sêgara muncar
--- 58 ---
Sabuk intên
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sabuk intên a
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sabuk tampar
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan ngarêp dawa, lambe gajah siji, pejetan.
Sabuk janur
Luk sawêlas, sogokan ngarêp dawa, lis gusèn, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Singkring
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sangkêlat
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, [so...]
--- 59 ---
[...gokan,] lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sangkêlat a
Luk têlulas, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Sêngkêlat Bimakurda
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ilat-ilat, grènèng, ri pandhan.
Sangupati
Bênêr, tikêl alis, ri pandhan.
Sangupati a
Bênêr, pejetan, ri pandhan.
Singa janma
Bênêr, sor-soran ditatah janma, sisihe ditatah singa, sirah kencokan manuk.
Wandu
Luk lima, ada-ada, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 60 ---
Wandhan
Bênêr, gandhik turut, kêmbang kacang.
Wirun
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan ngarêp, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Wirun a
Luk sanga, sor-soran bêkuk lingir, kêmbang kacang popog, sogokan ngarêp, lambe gajah loro, pejetan jêro, sraweyan, ri pandhan, pasuluhan.
Wora-wari
Bênêr, kruwingan, kêmbang kacang.
Wora-wari a
Bênêr, lis gusèn, pejetan, sraweyan, grènèng.
Wuku
Bênêr gèpèng, wilah kukon, gandhik bêngkung.
Walanjar
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji, tikêl alis.
--- 61 ---
Wulan muncar
Bênêr sarasah satugêl, sor-soran.
Wulan muncar a
Luk sinarasah, sor-soran satugêl.
Wêluring
Luk sawêlas, kêpap mucuk, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan.
Walik
Luk sanga, lis gusèn lingir, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah rangkêp, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Wêdhi
Luk têlu, pejetan, sraweyan.
Lancingan
Luk pitulas, sor-soran dipêkak, kêmbang kacang, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan.
Lintring
Parung lis gusèn, sogokan lambe gajah siji,
--- 62 ---
ri pandhan.
Lintang kumukus
Luk sawêlas.
Lindhu
Bênêr, sogokan, jenggot, grènèng.
Lindhu a
Luk têlu, sogokan, jenggot, grènèng.
Lindhu b
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Lindhu panon
Luk sawêlas, sogokan.
Lonthang
Bênêr ambêngkuk, ada-ada, sogokan ngarêp, pejetan jêro, sraweyan, tikêl alis bacut.
Liris
Luk sanga sogokan.
Laras ati
Bênêr, lis gusèn, kêmbang kacang, ri pandhan.
--- 63 ---
Larasaduwa
Luk têlu, sogokan, lambe gajah loro, pejetan.
Ladrang
Bênêr kandêl lis gusèn, sor-soran bangkèk pasagi, kêmbang kacang tugêlan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Ladrang a
Bênêr, ada-ada kandêl, sor-soran bangkèk pasagi, kêmbang kacang tugêl, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, plunturan.
Latêng
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Lalêr mêngêng
Bênêr, kêmbang kacang gatra, pejetan, tikêl alis.
Laleyan
Luk têlu, kêmbang kacang, ri pandhan.
--- 64 ---
Lipur
Luk lima, ada-ada, pejetan, tikêl alis, sraweyan.
Layon
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Layon a
Luk pitu, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ringih.
Lamat
Luk sanga, sogokan, pejetan, ri pandhan.
Lêmbu mangarang
Luk sawêlas, sor-soran, grènèng, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Lêmbu garantang
Luk lima, lingir gusèn, pucuk ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot,
--- 65 ---
grènèng, ri pandhan, palunturan, kinatah rajah.
Lêmbu gumarang
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Lêngak
Bênêr, pejetan lingir.
Lung gandhu
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan.
Lung gadhung
Luk têlulas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng.
Panirat
Bênêr, sogokan, pejetan, sraweyan.
Panatas
Bênêr, ada-ada.
--- 66 ---
Panatas a
Luk lima.
Panatap
Bênêr lis gusèn, ada-ada, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Paniwèn
Luk pitu utawa sanga, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Panimbal
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan ngarêp, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Panimbal a
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, ri pandhan.
Pôncanaka
Luk têlu, gèpèng, ri pandhan.
Pancuran
Luk lima, ada-ada, kêmbang kacang, grènèng.
--- 67 ---
Pandêlêgan
Luk lima, lingir gusèn, pucuk ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan, palunturan, kinatah.
Punta
Luk lima, gandhik methok.
Puntadewa
Luk lima, kêmbang kacang, gandhik methok.
Pandhu
Bênêr sêdhêng turut bagus, pêsi cêndhak anjêbèr.
Pandhu a
Luk sanga, pucuk ada-ada, jenggot sungsun, grènèng sungsun, ri pandhan.
Pandhan
Bênêr, kruwingan.
Pandhan surat
Bênêr, lis gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 68 ---
Pandhan surat a
Parung lis gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pandhak
Luk pitulas, parung lis gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pandhawa
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ri pandhan.
Pandhawa a
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pandhawa b
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, kruwingan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pandhawa cinarita
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, jenggot.
--- 69 ---
Pandhawa lare
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran.
Pandhoga
Bênêr, gandhik mèthèk, tikêl alis, pejetan.
Panji
Bênêr lambe gajah siji, pejetan, sraweyan.
Panji nom
Bênêr, sogokan, pejetan, sraweyan, grènèng, ganjaran gônja mas.
Panji raras
Luk lima, ada-ada, lis gusèn lingir turut satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Panji sêkar
Luk sanga, kêmbang kacang pugut, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran. [ganjar...]
--- 70 ---
[...an.]
Panji sêkar a
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang pogog, sogokan, pejetan, sraweyan thingil.
Pacar
Bênêr, pejetan, ri pandhan.
Pacar a
Bênêr, ada-ada, lis gusèn, tikêl alis.
Pacar b
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pacukilan
Bênêr, pejetan tikêl alis, ri pandhan ringih.
Pare anom
Luk sanga, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Purnamasidhi
--- 71 ---
Bênêr, ada-ada muput, sraweyan bacut, pejetan bacut.
Purnamasidhi a
Bênêr, sarasah muput.
Purnamasidhi b
Luk, sinarasah muput.
Prècèt
Bênêr, pejetan, sraweyan, tikêl alis dawa.
Pêrmayang
Luk pitu, ada-ada, kêmbang kacang.
Paragak
Luk sawêlas, ada-ada, gandhik mingkus, ri pandhan.
Purba
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ri pandhan.
Parêng
Luk sawêlas, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 72 ---
Parung ranjapan
Luk pojokan, pejetan.
Parang rusak
Luk têlu, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan.
Pring tulis
Bênêr, sogokan, pejetan.
Parung sari
Luk têlulas, sogokan, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, ganjaran.
Parung sari a
Luk têlulas, lingir kandêl muput, kêmbang kacang buntêt, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Parung sari b
Luk têlulas, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan, gônjaran, gônja mas.
Pituruh
--- 73 ---
Bênêr, pêsi ing pucuk kalonthongan.
Putri kinurung
Bênêr, lis gusèn, ri pandhan, plunturan.
Putri kinurung a
Luk têlu, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Palèrèt
Luk têlulas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lis gusèn satugêl, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pulanggêni
Bênêr, tikêl alis, ri pandhan.
Pulanggêni a
Luk lima lan luk pitu, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Pasopati
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang pagog, sogokan, lambe gajah siji, sraweyan, ri pandhan.
Pasopati a
--- 74 ---
Bênêr, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang pogog, lambe gajah siji, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pasopati b
Bênêr, kruwingan, kêmbang kacang pogog, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pêluring
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah têlu, pejetan, sraweyan.
Purdhak[3]
Bênêr, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, grènèng.
Pudhak a
Bênêr, ri pandhan.
Pudhak b
Bênêr, kruwingan, kêmbang kacang pogog, sogokan, pejetan, sraweyan, plunturan.
Pudhak c
--- 75 ---
Luk lima, ri pandhan.
Pudhak sinumpêt
Luk sanga, kêmbang kacang cupêt buntêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, pasuluhan.
Pudhak satêgal
Luk lima, kêmbang kacang pogog, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, sor-soran dipêkak.
Pudhak satêgal a
Luk lima, sor-soran pêkakan, kinatah lugas, kêmbang kacang pogog, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pamuk
Bênêr, lis gusèn, pejetan, sraweyan, grènèng, jenggot.
Pamuk a
Luk têlu lis gusèn, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng.
Pamade
--- 76 ---
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Puthut
Bênêr, tanpa gandhik, sor-soran ditatah pandhita.
Pangrawit
Bênêr, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, ri pandhan.
Pangasih
Bênêr tumpêngan, lêr muput, gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pangasih a
Luk lima, kêmbang kacang, pejetan, palunturan.
Pangasih b
Luk pitu, tumpêngan, lêr muput, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Pangasih d[4]
Luk pitu, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tumpêngan muput, gusèn.
--- 77 ---
Panggarit
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Dhuru
Bênêr, lis gusèn lingir, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Dhuru a
Luk pitu, lis gusèn lingir, sogokan, tikêl alis, ri pandhan.
Dhukun
Bênêr, gandhik dawa, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Dhosok
Bênêr kandêl anglimpa, tikêl alis.
Dholog
Bênêr, gandhik dawa.
Dholog a
Luk lima, pejetan, gêthêtan.
Dholog b
--- 78 ---
Luk sanga.
Dhalang kuru
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan cêkak.
Dhalang karainan
Luk sanga, sogokan ngarêp cêkak, lambe gajah siji, pejetan, êndhas cêcak rangkêp, ri pandhan, pêsi bongkot pasagi, puntiran.
Dhadhap
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ri pandhan, pasuluhan.
Dhungkul
Bênêr, gandhik dawa, sogokan ngarêp, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônja kêlap lintah.
Dhungkul a
Luk lima, gandhik dawa, sraweyan, ri pandhan, gônja kêlap lintah.
Jênangkonta
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan,
--- 79 ---
pejetan, sraweyan.
Jênangkonta a
Luk sawêlas, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jaran
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jaran a
Luk lima, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Jaran panolih
Bênêr, pêdhang suduk, ada-ada, bengkok, gêgêr lingir.
Jaran panolih a
Luk sanga, ada-ada, pejetan, sraweyan.
Jaran mutung
Bênêr, ada-ada, gusèn, pejetan, sraweyan, grènèng.
Jaran mutung a
--- 80 ---
Bênêr, pêdhang suduk, ada-ada, gêgêr teplokan.
Jaran guyang
Bênêr, tikêl alis, pejetan, thingil.
Jaran guyang a
Luk lima, ada-ada, pejetan bacut, sraweyan bacut, gêthêtan.
Jaran guyang b
Luk lima, lis gusèn lingir satugêl, pejetan, sraweyan, thingil.
Jaran guyang c
Luk pitu, tikêl alis, pejetan, thingil.
Jêrodèh
Luk sanga, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jêrodèh a
Luk sanga, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jaruman
Bênêr, pejetan, ri pandhan.
--- 81 ---
Jaka
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Jaka a
Bênêr, anggligir bagus, pejetan cêthèk, sraweyan, tikêl alis.
Jaka b
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan, tikêl alis cêkak.
Jaka c
Bênêr, sogokan ngarêp ômba, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut.
Jaka d
Luk têlu, pejetan, tikêl alis.
Jakaripu
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, wilah dawa.
Jakatuwa
--- 82 ---
Bênêr, sogokan cêkak, pejetan, sraweyan.
Jakawuru
Luk sawêlas, ada-ada, tikêl alis, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jaka lola
Bênêr tumpêngan, pejetan.
Jaka lola a
Luk têlu, tumpêngan, pejetan.
Jaka Laleyan
Luk lima, kêmbang kacang, ri pandhan.
Jaka pêkik
Bênêr, ada-ada, thingil.
Jaka pikukuh
Bênêr, grènèng.
Jaka pitana
Bênêr, pêdhang suduk, gêgêr teplokan.
Jaka pitana a
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan.
Jaka pituruh
--- 83 ---
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji.
Jaka mangu
Bênêr, ada-ada, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Jaka manthong
Luk têlu, ada-ada, thingil.
Jatingarang
Bênêr, kêmbang kacang, pejetan, jenggot, grènèng.
Jalak
Bênêr, sogokan, ri pandhan.
Jalak a
Bênêr, ada-ada, sor-soran, lis gusèn, sogokan ngarêp turut, tikêl alis turut, pejetan, sraweyan, thingil.
Jalak andinding
Bênêr, ada-ada, gusèn, pejetan, sraweyan, thingil.
Jalak tilamsari
Bênêr, lis gusèn, pejetan, sraweyan, [srawe...]
--- 84 ---
[...yan,] thingil.
Jalak tilamsari a
Bênêr, kruwingan, lis gusèn satugêl, pejetan bacut, sraweyan bacut, thingil.
Jalak tilamsari b
Bênêr, lis gusèn lingir, pejetan, sraweyan, thingil.
Jalak sumêlang gandring
Bênêr, sogokan, sraweyan, thingil.
Jalak sangu tumpêng
Bênêr, lis gusèn satugêl, sogokan jêro, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, thingil.
Jalak sangu tumpêng a
Bênêr, sogokan, sraweyan, thingil.
Jalak ngore
Bênêr, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jalak nguwung
--- 85 ---
Bênêr, ada-ada, pejetan bacut, gêthêtan.
Jalak nguwung a
Bênêr, ada-ada, pejetan, tikêl alis, thingil.
Jalak nguwung b
Bênêr, pejetan, thingil.
Jaladri
Luk sawêlas, lambe gajah têlu, gônja papak.
Jaladara
Luk sawêlas, ada-ada, kêmbang kacang buntêt, lambe gajah siji, pejetan mingkus, ri pandhan pêcahan.
Jaladara a
Luk têlulas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ilat-ilat rangkêp, pejetan, sraweyan, ri pandhan, jenggot.
Jala sêngara
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, lis gusèn, ri pandhan.
--- 86 ---
Jalamprang
Luk têlulas, ada-ada, ri pandhan.
Jowan mangan kala
Luk têlulas, gula milir, sogokan sogokan,[5] grènèng.
Jayèngrana
Luk têlulas, ada-ada, sor-soran anggaligir turut, kêmbang kacang dawa buntêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot sungsun, grènèng sungsun, ri pandhan.
Jayèngsari
Luk lima, sor-soran, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jayèngsêkar
Luk lima, lis gusèn, satugêl, turut, kêmbang kacang, sogokan jêro, lambe gajah siji, pejetan jêro, sraweyan, ri pandhan.
Jayèngpati
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ilat-ilat. [ila...]
--- 87 ---
[...t-ilat.]
Jayapitana
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan.
Jimat
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jimat a
Bênêr, gandhik dawa, pejetan dawa, tikêl alis, turut, sraweyan, grènèng sungsun, kêmbang kacang cupêt, gônja kêping.
Jimat b
Bênêr, gandhik dawa, tikêl alis dawa, gandhik kêping.
Jimat c
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jambeya
Bênêr, pejetan, tikêl alis, thingil.
Jambiya a[6]
Luk têlu, ada-ada, tikêl alis, ri pandhan.
Jamang
--- 88 ---
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jamang murub
Bênêr, lis gusèn, lambe gajah siji, sor-soran dipêkak, pejetan, sraweyan, ri pandhan, gônja mas.
Jêbad bênêr
Bênêr, lis gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Jêbad a
Luk lima, lis gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Jabardas
Luk lima, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jangkung
Bênêr, kruwingan, kêmbang kacang, sogokan muput, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jangkung a
--- 89 ---
Luk têlu, kruwingan, kêmbang kacang, sogokan muput, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Jangkung pacar
Luk têlulas, kêmbang kacang, sogokan muput, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, jenggot.
Jangêt
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Yuyurumpung
Bênêr, pêdhang suduk, ada-ada, sogokan, kêsudan, nganggo gônja dhungkul.
Nyata
Bênêr, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Nyata a
Luk têlu, sogokan, pejetan, sraweyan.
--- 90 ---
Maesa nêmpuh
Bênêr, pejetan, sraweyan, grènèng.
Maesa nêmpuh a
Luk têlu, pejetan, sraweyan grènèng.
Maesanabrang
Bênêr, lis gusèn.
Maesa nabrang a
Luk lima, lis gusèn, pejetan, sraweyan.
Maesa rawit
Bênêr, lingir gusèn, kêsudan, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Maesa tan kobêr
Luk lima, ada-ada, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Maesa ragas
Luk pitu, kêmbang kacang, jenggot, palunturan.
Maesa soka
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, muput, lambe [la...]
--- 91 ---
[...mbe] gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng.
Maesa soka a
Luk têlu, sogokan muput, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Maesa lindhu
Bênêr, ada-ada, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Maesa lurung
Bênêr, lis têngah muput, gusèn, kêmbang kacang pugut, sor-soran, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Maesa lurung a
Luk têlulas, gusèn têngah siji muput, kêmbang kacang pugut, sogokan, ri pandhan ringih, pejetan, sraweyan, pucuk ada-ada, lambe gajah siji.
Maesa langit
Luk lima, sor-soran kêrêp têlung luk, lis rangkêp [rang...]
--- 92 ---
[...kêp] têlung luk, rong luk pucuk ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Maesa langit a
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, pejetan bacut, sraweyan, lis têngah pucuk ada-ada, sor-soran kêrêp, pucuk luk dawa, lambe gajah siji, tikêl alis, ri pandhan.
Maesa jaladri
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah têlu.
Maesa garantang
Luk sawêlas, lis gusèn lingir gèpèng, kêmbang kacang dawa, sogokan, lambe gajah loro, ilat-ilat rangkêp, pejetan, sraweyan, gandhik dhêmpok, jenggot sungsun, grènèng sungsun, ri pandhan, gônja papak, pêsi mêthit.
Maesa garantang a
Luk sawêlas, lis gusèn lingir, kêmbang kacang dawa, gandhik dhêmpok, sogokan, lambe gajah rangkêp, ilat-ilat rangkêp, pejetan, sraweyan, [sra...]
--- 93 ---
[...weyan,] jenggot sungsun, grènèng sungsun, ri pandhan, pêsi mêthit.
Maesa gringsing
Luk lima, kêmbang kacang pogog, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan ringih.
Maesa gupita
Luk pitu, pucuk arang bongkot kêrêp, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Maesa gumarang
Luk pitu, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Mônca
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, gônja papak.
Mônca a
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, gônja papak.
Mêndarang
Bênêr, ada-ada, gusèn, kêmbang kacang pogog, [po...]
--- 94 ---
[...gog,] lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Mêndarang a
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang pogog, lambe gajah siji, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, ri pandhan.
Mêndarang b
Bênêr, kêmbang kacang pogog, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Mêndut
Bênêr, ada-ada, kêsudan, sogokan ngarêp cêkak, pejetan jêro, tikêl alis bacut.
Mêndut a
Luk pitu kêrêp pucuk, lambe gajah siji, pejetan, ri pandhan.
Muntap
Bênêr, sogokan ngarêp satugêl, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Muntap a
Luk sawêlas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, [so...]
--- 95 ---
[...gokan,] lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp.
Mêndhung
Bênêr, ada-ada, lis gusèn.
Mênjangan ranggah
Bênêr, kêmbang kacang sungsun, lambe gajah loro.
Mênjangan manglar
Luk lima, kêmbang kacang ngarêp buri, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan, grènèng ngarêp buri nutug, sogokan.
Mandura
Luk sanga, lis gusèn lingir, kêmbang kacang gatra, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Marak
Bênêr, sogokan ngarêp satugêl, pejetan, sraweyan, grènèng.
Maraseba
Luk sanga, ada-ada, pejetan.
Madu
--- 96 ---
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, ri pandhan.
Modin
Bênêr, lambe gajah siji, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, plunturan.
Madurêtna
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp, pejetan, blumbangan, tikêl alis dawa, gônja kêping.
Madukara
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Madukara a
Luk sanga, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Madubrôngta
Luk têlu, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis, sinarasah.
Modang
Luk sawêlas, sogokan ngarêp bacut, pejetan, sraweyan, pasuluhan, gônja luwih.
--- 97 ---
Mèsêm
Bênêr, lis gusèn, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan.
Mèsêm a
Bênêr, ada-ada, sor-soran kêsudan, tikêl alis, pejetan, ri pandhan.
Mèsêm b
Bênêr, sogokan kêsudan, pejetan, ri pandhan.
Mèsêm c
Bênêr, pejetan, sraweyan dawa, tikêl alis, mlungkêr dawa.
Mlathi
Bênêr, ada-ada, ri pandhan.
Maling
Luk sanga, sogokan, pejetan, sraweyan.
Mayat
Bênêr, sogokan buri, pejetan, grènèng, ri pandhan.
--- 98 ---
Mayat a
Luk têlu, sogokan buri, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan.
Mayat miring
Bênêr, sogokan ngarêp, sraweyan.
Mayat miring a
Bênêr, sogokan ngarêp, pejetan.
Mayat miring b
Luk pitu, sogokan ngarêp, pejetan.
Mega
Bênêr, lis gusèn, plunturan.
Megatara
Luk têlulas, ada-ada gusèn, luk kêrêp bongkot pucuk.
Megatara a
Luk têlulas, kêrêp bongkot pucuk, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Megamêndhung
Luk têlulas, ri pandhan.
--- 99 ---
Mangu
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji.
Mangu a
Luk têlulas, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, grènèng.
Mangunsih
Bênêr, sor-soran lis gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, gêthêtan.
Mangunsih a
Bênêr, pucuk ada-ada, lis gusèn lingir, kêmbang kacang buntêt, sogokan, lambe gajah loro, pejetan balumbangan jêro, sraweyan, ri pandhan.
Mangkurat
Bênêr, ada-ada gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, grènèng ngarêp buri, sogokan nutug, ri pandhan.
Mangkurat a
Luk sangalas, ada-ada, gusèn, sogokan, [so...]
--- 100 ---
[...gokan,] pejetan, sraweyan, grènèng ngarêp buri nutug, sogokan, ri pandhan.
Mangkurat b
Luk salikur, ada-ada, gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, grènèng ngarêp buri nutug sogokan.
Manglarmonga
Luk têlu, sor-soran grudha, awak naga muput, pejetan, sraweyan.
Manglarmonga a
Luk pitu, sor-soran lis gusèn, tunggakan gandhik grudha awak naga, tanpa buntut, pejetan, palunturan.
Gôndasuli
Luk sawêlas, pejetan, sraweyan, gônja papak.
Gôndawisa
Luk lima, lis gusèn tugêl, sogokan ngarêp satugêl, tikêl alis bacut, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
--- 101 ---
Gôndawisa a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Gôndaludira
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan.
Gôndaludira a
Luk sawêlas, ada-ada, lis gusèn satugêl, sogokan, pejetan jêro, sraweyan, ri pandhan.
Gôndamaru
Luk têlu, pejetan, sraweyan.
Gôndamarus
Luk lima, kêmbang kacang.
Gandhik
Luk têlu, sogokan, pejetan, sraweyan, grènèng.
Gundhala
Luk sawêlas, luk gêthêtan, ri pandhan.
Gêndhaga
Bênêr, pêdhang suduk, ada-ada lincip,
--- 102 ---
gêgêr lingir pipisan.
Gêndhaga a
Luk têlu, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Gunung
Bênêr gèpèng, gandhik bêngkung.
Grêntêng
Luk têlu, kêmbang kacang.
Guritna
Luk lima, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji.
Grigis
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan.
Grising
Bênêr wilah penetan, pêsi pucuk lonthangan.
Grising a
Luk pitu, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Golok
--- 103 ---
Bênêr, cilik, gêgêr papak landhêp sisih tumêka ing gigir.
Gula milir
Bênêr, lis gusèn, lambe gajah loro.
Gula milir a
Luk sawêlas, lis gusèn, lambe gajah loro.
Gluguk
Bênêr, pejetan, blumbangan tikêl alis.
Gluguk a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, êndhas cêcak rangkêp gêgêsan.
Guling
Bênêr, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ri pandhan.
Gupita
Luk limalas, kêmbang kacang, sogokan.
Gêdhong
Bênêr, pejetan jêmbar.
Gumarang
--- 104 ---
Luk limalas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Gumbêng
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, tikêl alis.
Gumbêng a
Bênêr, pejetan, tikêl alis gèsèh.
Gègèr
Bênêr, sogokan, pejetan, sraweyan.
Gagak
Bênêr, gandhik dawa, pejetan, tikêl alis.
Gagak a
Luk lima, ada-ada, sor-soran anggaligir, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ilat-ilat, pejetan jêro mingkus, sraweyan, ri pandhan, pasuluhan, ganjaran.
Gagak b
Luk lima, sor-soran anggaligir, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ri pandhan, ilat-ilat, [ilat-i...]
--- 105 ---
[...lat,] ada-ada, pejetan jêro, pasuluhan, sraweyan pêsi mêthit, ganjaran.
Bondi
Bênêr, kêmbang kacang, ri pandhan.
Bantat
Bênêr, pêdhang suduk lincip.
Bantat a
Luk sanga, sor-soran têbêl.
Bontit
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan.
Bontit a
Luk pitu, kêmbang kacang, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan.
Bontit b
Luk pitu, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, ri pandhan, gandhik mangul.
Bintul
Bênêr, pejetan, sraweyan.
--- 106 ---
Bintul a
Bênêr, sogokan dawa.
Bintul b
Luk pitu, pejetan, sraweyan.
Buntal
Luk sawêlas, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan, tikêl alis.
Buntal a
Luk sawêlas, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, tikêl alis, ri pandhan.
Bintulu
Luk lima, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, pasuluhan.
Buntala
Luk sanga, kêmbang kacang cupêt, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Bantal pipi
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji,
--- 107 ---
pejetan, sraweyan, grènèng.
Bantal pipi a
Luk sawêlas, pejetan, sraweyan, grènèng, ri pandhan, sor-soran sinarasah.
Bondhan
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp cêkak, pejetan jêro, tikêl alis bacut, gônja luwih.
Bondhan a
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ri pandhan.
Bondhan b
Bênêr, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Bondhan c
Luk sawêlas, ada-ada, gusèn, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Bondhan d
--- 108 ---
Luk sawêlas, ada-ada, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Bandhotan
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan, grènèng.
Bancêt
Luk sanga, kêmbang kacang, lambe gajah siji, pejetan, ri pandhan.
Banyak
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, grènèng.
Banyak gêrantang
Bênêr, sogokan, grènèng, ri pandhan.
Baru
Bênêr, kêmbang kacang, ri pandhan, sogokan ngarêp.
Baron
Luk sanga, sraweyan.
Barunastra
Luk lima, ada-ada, sor-soran, lis gusèn lingir, [li...]
--- 109 ---
[...ngir,] pejetan, sraweyan, thingil, ganjaran kinatah, cakra baruna.
Baron sakèndhèr
Luk têlulas, sraweyan.
Barkat
Luk lima, kêmbang kacang, lambe gajah siji, sor-soran, sinarasah.
Barkat a
Luk lima, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis, grènèng, ri pandhan, sor-soran sinarasah.
Barkat b
Luk sanga, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan ngarêp muput, pejetan, sraweyan, grènèng.
Baruklinthing
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, ri pandhan.
Birawa
Luk limalas, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan,
--- 110 ---
ri pandhan.
Bruwang
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan muput, pejetan, sraweyan.
Bruwang a
Luk pitu, kêmbang kacang, sogokan muput, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan.
Braja
Luk sanga, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Brojol
Bênêr, pejetan.
Brama
Bênêr, ada-ada, jenggot, grènèng.
Brêmara
Bênêr, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ri pandhan, pasuluhan.
Bringkung
Luk sanga, kêsudan.
Bakul
--- 111 ---
Bênêr cêndhak, wilah penyetan.
Bakung
Bênêr, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, lis rangkêp lingir gusèn.
Buta ijo
Luk sanga, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Buta mancak
Bênêr, ada-ada, gusèn, êndhas cêcak rangkêp, gandhik rangkêp, pejetan, sraweyan.
Bêlah kadhaton
Luk têlu, ada-ada, sor-soran, lis gusèn, sogokan, pejetan, sraweyan, tikêl alis bacut, gônja kêping.
Balenata
Luk têlu, sraweyan.
Blandhongan
Bênêr, ada-ada gusèn, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Balemas
--- 112 ---
Luk pitu, kêmbang kacang, pejetan, sraweyan.
Balebang
Bênêr, ada-ada, sogokan ngarêp cêkak, pejetan, sraweyan, tikêl alis, gônja, luwih dawa ganjane.
Balebang a
Luk sanga, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Bêdhama
Bênêr, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, ri pandhan.
Bêdhudhak
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, ri pandhan.
Boji
Luk têlu, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan, grènèng.
Boji a
Luk têlulas, sor-soran, lis gusèn, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, [pe...]
--- 113 ---
[...jetan,] sraweyan, ri pandhan.
Boji parang
Luk têlulas, kêmbang kacang, sogokan, pejetan, sraweyan.
Bima
Luk lima, lis gusèn satugêl, kêmbang kacang, lambe gajah siji, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Bima endra
Luk têlulas, ada-ada, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Bima kurda
Luk salawe, kêmbang kacang, sogokan, lambe gajah siji, pejetan, sraweyan, jenggot, grènèng, ri pandhan.
Bêngkak
Luk lima, pejetan, sraweyan, sogokan, lis nutug, tikêl alis bacut, ri pandhan.
Bêngkak a
Luk lima, kêmbang kacang buntêt, sogokan,
--- 114 ---
lambe gajah loro, pejetan, sraweyan, ri pandhan, lis nutug sogokan.
Bêngkung
Luk lima, utawi pitu, sogokan bêngkung, kêmbang kacang, lambe gajah siji, ri pandhan.
Bungalan
Bênêr, ngadhal mêtêng, kêmbang kacang, lambe gajah loro, ri pandhan.
Bango dholok
Luk lima kruwingan, giligan satugêl, gigire, bongkot lis têngah, pucuk ada-ada, tanpa gandhik tanpa gônja.
Bango dholok a
Luk têlu, gigir papak satugêl, tanpa gandhik tanpa gônja.
Dhapuring dhuwung 742
Dhapuring tumbak 366
Gunggung 1108, nanging isih ana manèh panunggalane.
  1. gadhung. (kembali)
  2. Kalam munyêng (dan di tempat lain). (kembali)
  3. Pudhak. (kembali)
  4. Pangasih c. (kembali)
  5. sogokan. (kembali)
  6. Jambeya a. (kembali)

Sejarah Para Mpu

Sejarah Para Mpu

Boleh nemu dalam sebuah forum :


1.mPu RAMAHADI atau juga disebut mPu RAMADI.
Beliau hidup di zaman Jawa Kanda di sekitar tahun 125. Dalam ceritera rakyat beliau dianggap salah satu mPu keturunan dewa, dan nyatanya jarang bisa ditemui orang-orang yang ingin mendekati. Beliau mencapai umur sampai 110 tahun, dan meninggal tidak diketahui tempat candinya. Karyanya berupa 3 keris, yang diberi nama :
1. Sang LAR NGATAP.
2. Sang PASUPATI.
3. Sang CUNDRIKARUM.

2.mPu SAKAHADI atau juga disebut mPu ISKADI.
Beliau hidup di zaman jaya-jayanya negeri MEDANG SIWANDATA dan mengabdi sang Prabu DEWAKENANGA. Beliau dititahkan oleh sang raja agar membuat keris yang sakti, dan ternyata dalam satu tahun beliau sudah mampu mewujudkan. Karena ketenaran sang mPu tersebut, malahan beliau dibunuh sendiri oleh rajanya. Adapun karyanya tetap hanya 1 (satu) pusaka yang diberi nama : Sang JALAKDINDING atau umum menyebut pusaka sang JALAKJINJING. (tahun +/- 216).

3.mPu SUKMAHADI yang hidupnya di sekitar tahun 230, dan menetap di daerah Jawa Timur. Kalau tidak keliru pada zaman TULYANTO. Beliau membabar satu pusaka saja yang diberi nama : Sang KALA HAMISANI. Setelah membabar pusaka tersebut, beliau tidak mau lagi menjadi mPu. Sebab mempunyai firasat, bahwa karyanya pasti selalu merenggut nyawa orang lain. Dari itu mungkin merasa dosa, sang mPu tersebut segera menyingkirkan diri dari keramaian dunia, yang dalam ceritera rakyat pergi ke Bali mendekati puncak gunung MERBUK, sehingga hilang tidak diketahui candinya.

4.mPu BRAMAKEDALI.
Beliau hidup di zaman negeri MEDANG KAMULAN di sekitar tahun 261. Karyanya berupa 2 (dua) keris. Yang pertama diberi nama : Sang BALEBANG yang diberikan kepada salah satu siswanya dari negeri Mataram (?). Dan karya kedua diberi nama : Sang TILAM UPIH. Konon dalam ceritera setelah Tilam Upih selesai dibuat, sang mPu sendiri kurang begitu menyenangi buah karyanya sendiri itu. Maka Tilam Upih segera dibungkus daun pisang (klaras) dan dibuang di samodra kidul.

5.mPu SAPTAGATI.
Beliau hidup di zaman jaya-jayanya negeri GILINGWESI bersama Prabu NARADIGDA. Beliau membabar pusaka 3 biji berujud keris dan diberi nama :
1. Sang JAKA SERANG.
2. Sang SUPANA SIDIK.
3. Sang JANTRA.
Beliau mencapai umur lebih dari 100 tahun dan meninggal dunia dengan tenang di negeri tersebut. (tahun +/- 265).

6.mPu PUJAGATI.
Hidup di zaman negeri PURWACARITA, disekitar tahun 418. Beliau membabar pusaka 3 (tiga) biji berup akeris, dan diberi nama :
1. Sang SUPANALUK.
2. Sang BANGO DOLOG.
Dalam ceritera sang mPu tersebut mendapat ganjaran raja dari negeri tersebut, sebab ketika negeri timbul keonaran karena mengganasnya perampok yang dikepalai seorang sakti. Dan kebetulan raja perampok tersebut juga bernama Ki BANGO DOLOG, yang matinya juga terluka telapak tangannya oleh pusaka BANGO DOLOG milik sang mPu.

7.mPu SANGGAGATI.
Beliau hidup di zaman negeri PURWACARITA di sekitar tahun 420. mPu tersebut adalah sisawa dari mPu Pujagati yang sudah dipercaya meneruskan bakat sang guru. Tetapi beliau baru berani membabar pusaka, setelah gurunya meninngal dunia karena terkena kata tuahnya sendiri yang dimasukkan ke dalam pusaka babarannya. Mpu Sanggagati membuat pusaka dua macam. Satu dibuat lengkok (luk) bernama : Sang KARAGAN, adapun yang kedua lurus diberi nama : Sang SETAN KOBAR. Sebab dinamakan Setan Kobar karena sewaktu pusaka baru dibuat setengah jadi, besalen tempat perapian sang mPu terbakar habis. Maka setelah keris selesai jadi, pusaka tersebut dinamakan Setan Kobar.

8.mPu DEWAYASA.
Beliau hidup di zaman negeri WIRATHA atau ada yang menyebut negeri JAPARA kira-kira di tahun 522. Beliau membabar 3 (tiga) pusaka yang diberi nama :
1. Sang RON BAKUNG.
2. Sang YUYURUMPUNG.
3. Sang DADAPNGERAK.

9. mPu DEWAYASA II.
Beliau hidup di kala zaman PURWACARITA yang ketiga. Beliau ini adalah cucu dari mPu Dewayasa ke satu yang mengabdi raja negeri Wiratha. Beliau membabar 3 pusaka yang semuanya sengaja disamakan bentuk maupun ricikannya dengan pusaka buatan eyangnya. Karena pembuatan pusaka tersebut tidak secara satu persatu, tetapi membikin tiga sekaligus, maka di dalam cerita mPu Dewayasa II ini seakan-akan ditemui eyangnya dan mencatat peringatan. Diperkenankan melanjutkan membabar ketiga pusaka tersebut, tetapi dilarang untuk menyamai nama-namanya. Maka setelah ketiga keris selesai dibuat, lantas diberi nama bukan Ronbakung – Yuyurumpung dan Dadapngerak, tetapi diberi nama :
1. Sang CARUBUK.
2. Sang KEBOLAJER.
3. Sang KABOR.

10. mPu SARPADEWA.
Beliau hidup di zaman negeri Mamenang, karyanya 3 (tiga) keris yang diberi nama :
1. Sang CENGKRONG.
2. Sang DAMARMURUP.
3. Sang CARITA.
Pada suatu ketika beliau didatangi seorang dari negara tetangga, dan dimohon agar rela membikinkan keris untuk dirinya. Karena sang mPu ini tertarik sehingga jatuh cinta kepada nakhoda putri yang memesan keris tersebut, maka beliau segera membuatnya. Perbuatan sang mPu ini segera ketahuan oleh sang raja dari Mamenang. Maka mpu SARPADEWA segera diusir dari negeri tersebut. Dan akhirnya mPu ini setelah menyerahkan pusaka kepada sang nakhoda putri. Maka pusaka tersebut oleh sang Nakhoda diberi nama ; Sang CARITA, atau juga disebut sang PANIWEN.

11. mPu RAMAYADI.
Beliau juga hidup di zaman Mamenang di sekitar tahun 827.
Karyanya 3 (keris) keris yang dinamakan :
1. Sang PANDAWA.
2. Sang KRESNA TANDING.
3. Sang BHIMAKRODA.
Mpu ini sebetulnya bukan asal dari Kawulanegara Mamenang tetapi pendatang dari negeri asing. Hanya saja karena sewaktu di Mamenang merasa dirinya diterima dengan hati terbuka oleh rakyat di situ, beliau meleburkan kebangsaannya menjadi bangsa Mamenang. Dengan keakhliannya menjadi pembuat senjata-senjata tajam, maka lambat laun beliau mencoba untuk membikin pusaka, dan ternyata berhasil, seperti pusaka yang sudah tercatat di atas.

12.mPu GADAWISESA.
Hidup di kala zaman HASTINA kurang lebih dalam tahun 941. Karyanya keris 2 biji yang diberi nama :
1. Sang MEGANTARA.
2. Sang RARASJIWA atau ada yang menyebut RARASDUWA.

13. mPu WINDUDIBYA.
Hidup di kala zaman MEDANGKAMULAN II. Karyanya keris 4 (empat) biji yang diberi nama :
1. Sang PANJISEKAR.
2. Sang CARANGSOKA.
3. Sang PANJIANOM.
4. Sang SEKARGADING.
Beliau dalam catatan adalah seorang mPu yang sangat kaya raya. Sehingga rakyat Medangkamulan lebih mencintai beliau dibanding dengan rajanya. Sebab beliau selalu rela memberi bantuan kepada siapa yang membutuhkan.

14.mPu KANDANGDEWA.
Beliau hidup dalam zaman KAHURIPAN pada sekitar tahun 1045. Konon beliau adalah murid seperguruan dengan seorang mPu juga yang bernama KANWA. Hanya saja sang Kanwa merubah jalan pemikirannya tidak ingin menjadi mPu pembuat keris. Beliau berpendapat bahwa walau bagaimanapun, apa yang berujud senjata, akhirnya pasti digunakan untuk berperang. Maka sang Kanwa lebih menekuni dalam soal kesusasteraan, dan dalam zaman jaya-jayanya raja Kahuripan sang Airlangga, mPu ini ternyata sudah mampu menjunjung dirinya menjadi sastrawan yang agung, sehingga membabar kakimpoi yang berjudul “ARJUNA WIWAHA”. Beliau berpisah dengan mPu Kandangdewa yang melanjutkan cita-citanya agar menjadi mPu kerisyang berbobot. Sewaktu beliau bertapa di pantai samodra kidul, pada suatu malam seakan-akan beliau melihat ada orang meminta pertolongan, karena timbul tenggelam dalam lautan. Dengan tidak memikirkan diri sendiri, mPu Kandangdewa segera mencebur laut untuk menolong orang itu yang sudah kelihatan tenggelam. Namun sang mPu tidak undur malah ikut serta menyusul menyelam agar secepatnya bisa menolong. Setelah beliau merasa bisa menyikap si korban dan segera dibawa kembali muncul di atas air, disitu kelihatan bahwa yang dibawa bukan orang tetapi sebilah keris yang dibungkus daun klaras, yaitu disitu masih terang ada tulisannya yang berbunyi, bahwa keris ini bernama Sang TILAMUPIH. Mulai saat itu Tilam Upih tetap menjadi miliknya. Dalam perjalanan berkelana mPu Kandangdewa bertemu dengan seorang pertapa yang bernama sang Jatinindra, yang sebetulnya beliau adalah bekas raja Kahuripan yalah sang Airlangga. Maka di saat itu mPu Kandangdewa diseyogyakan mengabdi ke negeri Janggala. Dan agar diterima mengabdi, dengan dibantu oleh sang Jatinindra, mPu Kandangdewa dalam satu tahun bisa membabar 3 (tiga) pusaka yalah : Sang SABUKINTEN – Sang JALAK, dan Sang KALAWELANG. Semuanya segera dibawa ke Janggala. Saat itu menjadi pertemuan terakhir antara mPu Kandangdewa dengan Sang Jatinindra (Airlangga).

15.mPu WINDUSARPA.
Hidup di zaman negeri JANGGALA di sekitar tahun 1000-1100. Beliau meninggal dunia mencapai umur 120 tahun. Karyanya sewaktu di Janggala terdiri dari 3 (tiga) keris yang diberi nama :
1. Sang BAROJOL.
2. Sang BETHOK.
3. Sang LARBANGO.
Ada yang mengungkap, bahwa sebetulnya mPu Windusarpa itu adalah mPu Kandangdewa. Sewaktu pertama-tama mPu Kandangdewa menghadap Prabu Jayengrana raja Janggala itu, sang prabu terperanjat, sebab dikira sang mPu membawa ular yang membelit lambungnya. Padahal yang dibawa itu sebetulnya keris Sang Kala Welang. Maka setelah mPu Kandangdewa diterima mengabdi, lantas dirubah namanya oleh sang prabu menjadi mPu WINDUSARPA.

16.mPu WARENG.
Beliau hidup di kala tahun 1100-1103, di zaman negeri PENGGING WITARADYA. Karyanya keris 3 (tiga) biji yang diberi nama :
1. Sang LUNGGADUNG.
2. Sang PANDAWA LARE.
3. Sang SUPANA.
Mpu ini tidak banyak mempunyai ceritera, sebab dalam pengabdiannya kepada raja Pengging Witaradya selalu mendapat hati. Sehingga dalam tiga tahun bisa membabar keris yang baik. Namu setelah menyelesaikan babaran yang ketiga, sang mPu ini meninggal dunia.

17.mPu GANDAWIJAYA.
Hidup di zaman Pengging Witaradya, menggantikan kedudukan mPu Wareng. Eliau mulai menjadi mPu sekitar tahun 1125 setelah beberapa puluh tahun Pengging kosong tiada orang yang dianggap bisa menjadi mPu. Mpu Gandawijaya selama hidupnya hanya membabar keris 3 biji, dan patrem (senajta untuk wanita) 3 biji. Semuanya diberi nama : Sang MENGENG, Sang CARUBUK, Sang BUNTALA. Semuanaya berupa keris. Dan yang berupa patrem diberi nama : Nyi CARANGBUNTALA, Nyi PULUT BENDA, Nyi PUTHUT.

Mengenal KERIS

Mengenal KERIS

Sebagai pengenalan dasar, kita juga harus tahu tentang apa yang disebut Madya atau zaman pembuatan, karena semua itu adalah kunci awal untuk mengenal lebih dekat keindahan sebuah magic keris dan perawatannya, dan disini dibagi menjadi 5 Madya, diantaranya :

KUNO
Sebuah pembuatan keris yang dibikin antara tahun 125 M – 1125 M oleh
beberapa Empu di zaman purwacarita, beliau adalah, Empu Hyang Ramadi, Empu Iskadi, Empu Sugarti, Empu Mayang dan Empu Sarpadewa.

MADYA KUNO
Sebuah pembuatan keris yang dibikin antara tahun 1126 m – 1250 m
meliputi Kerajaan Jenggala, Kediri, Pajajaran dan Cirebon.
Empunya adalah, Kyai Gebang, Kyai Bayu Aji, Nini Sumbro, Empu Akas, Empu Lung Lungan, Empu Dewayani dan lain-lain.

MADYA PERTENGAHAN
Sebuah pembuatan keris yang bikin dibikin antara tahun 1251 m – 1459 m meliputi kerajaan, Jenggala, Kediri, Tuban, Madura dan Blambangan. Empu pada masa itu adalah, Empu Bromo Koolali, Empu Luwuk, Empu Sriloka, Empu Sutapasana, Empu Kuwung dan Empu kisa.

TENGAH
Sebuah pembuatan keris yang dibikin antara tahun 1460 M – 1613 M meliputi kerajaan, Madiun, Demak, Pajang dan Mataram.
Empunya adalah, Empu Tudung, Empu Joko Supo, Empu, Empu Lobang, Empu Looning, Empu Kithing, Empu Warih dan Empu Madrim.

MUDA
Sebuah pembuatan keris yang dibikin antara tahun 1614 M hingga para empu sakti telah tiada, meliputi kerajaan Kertasura dan Surakarta, empunya adalah Empu Mangun Malelo, Empu Tarung Wongso, Empu Hastronoyo, Empu Wiro Sukadgo, Empu Brojo Sentiko dan Empu Sendang Warih.

Untuk lebih mengenal jauh tentang perkerisan, banyak cara yang harus ditelaah, seperti saat kita menemukan sebuah keris misalnya. Tentunya keris itu pasti berkarat atau berwarna kitam legam, sehingga untuk mengecek pamor atau bentuk keseluruhan keris jadi terhalang akibatnya.

Nah, untuk mempermudah membersihkan sebilah keris, baik itu dari noda karat atau bekas luluran minyak cobalah ikuti cara sebagai berikut :
- Siapkan air kelapa hijau 2 buah dan 10 jeruk nipis.
- Rendamlah keris tersebut pada air kelapa tadi. Lalu potonglah semua jeruk nipis menjadi 4 bagian, masukkan semua potongan jeruk nipis ke dalam air kelapa dan biarkan selama 24 jam lamanya.

Bila sudah mencapai waktu yang maksimal, angkatlah keris tersebut, biasanya keris menjadi bersih dan mengkilat, tapi bila masih tersisa noda pakailah sikat gigi untuk menghilangkannya. Dan dari situ pula kita akan bisa melihat secara seksama keaslian bahan keris juga pamor secara menyeluruh.

Dalam pengenalan bentuk keris, tentunya kita harus memahami betul dari mana keris itu dibuat, zaman apa dan dari kerajaan mana. Untuk semua itu bisa kita lihat lewat bahan, warna besi juga warna pamor, "dimana letak rahasianya".
Setiap kerajaan zaman dulu juga para empu yang membuatnya, semua mempunyai perbedaan yang mencolok, yaitu :

- Bilahan keris dengan bahan besi berwarna keputih-putihan serta pamornya yang mempunyai warna putih gajih, juga bila diraba terasa kering, maka sudah dipastikan keris tersebut dibikin pada zaman kerajaan Pajajaran.

- Bilahan keris dengan bahan besi berwarna hitam kebiruan serta pamornya yang menyerupai bentuk rambut. Bila dipegang terasa keras dan kuat, maka ciri seperti itu dibikin oleh para empu kerajaan Majapahit.

-Bilahan keris dengan bahan besi berwarna putih jelas, serta mempunyai pamor rambut berwarna putih gajih, bila diraba berkesan basah dan agak lembek, maka keris tersebut mempunyai ciri khas berasal dari kerajaan Blambangan.

- Bilahan keris dengan bahan besi berwarna hitam kebiruan serta punya pamor yang tak jelas, bila diraba terasa basah, maka keris dengan ciri seperti itu pasti dibikin para empu dari kerajaan Demak.

- Bilahan keris dengan bahan besi berwarna kebiru-biruan serta punya pamor halus berwarna putih bersih, bila diraba terasa kering dan padat berisi, maka bisa dipastikan keris tersebut yang bikinnya para empu kerajaan Mataram.

Begitulah cerita sebilah keris, namun sebaiknya kita juga harus memahami tentang khasiat dari keris itu sendiri. Agar dikemudian hari tidak terjadi hal yang tidak diinginkan. Cara seperti itu disebut dengan nama MENDATA BUNYI.

Caranya juga sangat mudah lepaskan gagang keris (telanjang) gapitlah sepertiga bilahan keris dengan ibu jari dan telunjuk (diapit) dekatkan bilakan keris pada kuping sebelah kiri. Lalu bilahan tersebut ditingting atau dipukul dengan kuku jari telunjuk yang kanan. Biasanya dari pantulan itu akan terdengar bunyi thing, gong, ngong, teng atau gur. Dari tata cara seperti tu akan bisa melihat karakter dari pembawaan atau sifat keris tersebut.

Mendengung seperti suara lebah, biasanya keris semacam itu mempunyai pamor melengkung atau bergelombang, nama besinya Karang Kijang, manfaatnya pendiam dan sabar.

Guurrr ….. warna besinya hijau metalik, nama besinya Karindu Aji, manfaatnya untuk kewibawaan, cepat kaya dan posisinya baik.

Guunggg …… warna besi ungu kebiruan, nama besinya Walulin, manfaatnya badan sehat, dihormati orang, mudah menyelesaikan masalah.

Duuungg ….. warna besinya biru bening, nama besinya Windu Aji, manfaatnya untuk keselamatan.

Nonggg …….warna besinya kuning kehijauan, nama besinya Walangi, manfaatnya lancar dalam sandang pangan, pengasihan dan bagus untuk karier simpan pinjam.

Preng ……. warna besinya putih kebiruan, nama besinya Melelaruyun, manfaatnya untuk kedigjayaan atau kekuatan.

Nong-ngong …… warna besinya hitam legam, nama besinya Warani, manfaatnya bisa mencapai derajat tinggi, kaya raya dan selalu sukses dalam menjalankan pemerintahan.

Berdengung …… warna besinya hitam lumut, nama besinya Terate, manfaatnya untuk pengasihan.

Tuuuunggg ……. Warna besinya putih mentah, nama besinya Malelagedaga, manfaatnya sabar, dan selalu dikasihani.

Trungg …. Warna besinya putih mentah, nama besinya Kanthot, manfaatnya untuk ketentraman keluarga.

Empu Supa Madrangki

Empu Supa Madrangki

Mpu Supa Madrangki adalah suami dari Dewi Rasawulan, adik Sunan Kalijaga. Ia adalah Empu (Ahli keris) kerajaan Majapahit yang hidup di sekitar abad ke 15. Karya karyanya yang termasyhur antara lain Keris Kyai Nagasasra, Kyai Sengkelat dan Kyai Carubuk. Sebelum menikah dengan Dewi Rasawulan, Mpu Supa beragama Hindu kemudian memeluk agama Islam setelah berdialog dengan Sunan Kalijaga. Dalam satu legenda dikisahkan Sunan Kalijaga meminta tolong untuk dibuatkan keris coten-sembelih (pegangan lebai untuk menyembelih kambing). Lalu oleh beliau diberikan calon besi yang ukurannya sebesar biji asam jawa. Mengetahui besarnya calon besi tersebut, Empu Supa sedikit terkejut. Ia berkata besi ini bobotnya berat sekali, tak seimbang dengan besar wujudnya dan tidak yakin apakah cukup untuk dibuat keris. Lalu Sunan Kalijaga berkata kalau besi itu tidak hanya sebesar biji asam jawa tetapi besarnya seperti gunung. Karena ampuh perkataan Sunan Kalijaga, pada waktu itu juga besi menjelma sebesar gunung.Hati empu Supa menjadi gugup, karena mengetahui bahwa Sunan Kalijaga memang benar-benar wali yang dikasihi oleh Pencipta Kehidupan, yang bebas mencipta apapun. Lantaran itu, empu Supa berlutut dan takut. Ringkas cerita, besipun kemudian dikerjakan. Tidak lama, jadilah keris, kemudian diserahkan kepada Sunan Kalijaga. Akan tetapi anehnya begitu melihat bentuknya, seketika juga Sunan Kalijaga menjadi kaget, sampai beberapa saat tidak dapat berbicara karena kagum dan tersentuh perasaannya, karena hasil kejadian keris itu berbeda jauh sekali dengan yang dimaksudkan. Maksud semula untuk dijadikan pegangan lebai, ternyata yang dihasilkan keris Jawa (baca Nusantara) asli Majapahit, luk tujuhbelas. Sebenarnya, begitu mengetahui keindahan keris, perasaan Sunan Kalijaga agak tersentuh, oleh karena itu mengamatinya sempai puas tidak bosan-bosannya. Kemudian ia berkata sambil tertawa dan memuji keindahan keris itu. Karena berwarna kemerahan, keris itu dinamakan Kyai Sengkelat (artinya bersemu merah) sedangkan jumlah luknya yang tujuhbelas melambangkan jumlah rakaat salat lima waktu. Lalu Empu Supa diberi lagi besi yang ukurannya sebesar kemiri. Setelah dikerjakan, jadilah sebilah keris mirip pedang suduk (seperti golok atau belati). Begitu mengetahui wujud keris yang dihasilkan sunan Kalijaga sangat senang hatinya. keris itu disebut Kyai Carubuk.

GANJA

GANJA (Bukan Marijuana)

Ganja adalah kesempurnaan dan kelengkapan sebilah keris. Tanpa ganja, sebilah keris tak ubahnya si jomblo yg merindukan kekasih hehe...

Ganja pada umumnya tidak menyatu dengan keris (susulan) namun ada pula ganja yang dibuat bersatu dengan wilah yang dinamakan ganja iras.Ganja apabila diamati dari dasar ganja akan menyerupai bentuk cecak. karenanya bagian-bagiannya pun identik dengan cecak, kecuali kaki cecak karena ganja tidak ada kakinya xixixi...

Bagian ganja:
1. Sirah cecak / kepala cecak merupakan ketentuan arah depan/ kiblat depan sebilah keris.
2. Gulu Meled / Leher cecak posisinya setelah kepala cecak, bentuknya seperti tekukan ke dalam seperti leher.
3. Gendok / Perut cecak, perut cecak ini adalah bagian yang berlubang (tempat masuk makanan, eh salah.. tempat masuk pesi hihihi)
4. Sabit Ron / Ekor cecak ada kiblatlah perwujudan ekor cecak
5. Buntut urang merupakan ujung dari ekor cecak biasanya berbentuk runcing dan merupakan penentu kiblat belakang sebuah keris.

Adapun ganja berdasarkan kelengkapannya ada 4 jenis:
1. Ganja Kinatah adalah ganja yang dihiasi ornamen. biasanya dihias emas, dibentuk lunglungan ataupun ditatah menyerupai binatang semisal singa atau gajah.
2. Ganja Sekar disebut juga ganja berpamor, karena ganja tersebut mempunyai pamor baik badan maupun dasar ganjanya.
3. Ganja Maskumambang adalah ganja yang berpamor dibagian dasar ganja saja.
4. Ganja Wulung : ganja yang tidak mempunyai hiasan maupun pamor, maka kelihatan hanya terdiri dari besi saja.

Sedangkan dari bentuknya ganja terdiri dari banyak ragam diantaranya.
1. Sebet Rotan, bentuknya seperti rotan yang dibelah dua.
2. Cecak, bentuknya seperti cecak
3. Tokek alias mbahnya cecak hehe...
4. Uceng Mati bentuknya seperti anak ikan yang mati. Badannya bundar kecil dan kepala runcing
5. Cangkem Kodok, bentuknya seperti mulut kodok, kepala besar tapi mulut kecil.
6. Dungkul, Badan menebal keatas di tengah-tengah menancapnya pesi
7. Wilud, ganja yg kepala dan ekor melungkup ke bawah
8. Kelap Lintah, bentuk ganjanya mengombak
9. Sepang, Ganja yang tidak berkepala (dari depan meruncing ke belakang, biasanya untuk ganja iras)
10. Bethok Mengkureb, bentuk kepala menyembul ke atas tidak rata dengan badan dan ekor
11. Ngendog Semut, apabila ujung ekor dibentuk bulat seperti telor.
12. dsb

UNDANG-UNDANG DARURAT REPUBLIK INDONESIA NOMOR 12 TAHUN 1951 TENTANG SENJATA

UNDANG-UNDANG DARURAT REPUBLIK INDONESIA NOMOR 12 TAHUN 1951 TENTANG SENJATA

UNDANG-UNDANG DARURAT REPUBLIK INDONESIA
NOMOR 12 TAHUN 1951
TENTANG
MENGUBAH "ORDONNANTIETIJDELIJKE BIJZONDERE STRAFBEPALINGEN" (STBL. 1948
NOMOR 17) DAN UNDANG-UNDANG REPUBLIK INDONESIA DAHULU NOMOR 8 TAHUN
1948
PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,

Menimbang:
Bahwa berhubung dengan keadaan yang mendesak dan untuk kepentingan pemerintah dipandang perlu untuk mengadakan perubahan-perubahan dalam "Ordonnantie Tijdelijke Byzondere Strafbepalingen" (Stbl. 1948 No. 17) dan Undang-undang Republik Indonesia dahulu No. 8 tahun 1948.

Menimbang pula:
Bahwa karena keadaan-keadaan yang mendesak, peraturan ini perlu segera diadakan.

Mengingat:
a. Pasal 96, 102 dan 142 Undang-undang Dasar Sementara Republik Indonesia;
b. "Ordonnantie Tijdelijke Byzondere Strafbepalingen" (Stbl. 1948 No. 17);
c. Undang-undang Republik Indonesia dahulu No. 8 tahun 1948.

MEMUTUSKAN :
A.
Menetapkan:
UNDANG-UNDANG DARURAT TENTANG MENGUBAH "ORDONNANTIETIJDELIJKE
BYZONDERE STRAFBEPALINGEN" (STBL. 1948 NOMOR 17) DAN UNDANG-UNDANG
REPUBLIK INDONESIA DAHULU NOMOR 8 TAHUN 1948).

Pasal 1
(1) Barang siapa, yang tanpa hak memasukkan ke Indonesia membuat, menerima, mencoba memperoleh, menyerahkan atau mencoba menyerahkan, menguasai, membawa, mempunyai persediaan padanya atau mempunyai dalam miliknya, menyimpan, mengangkut, menyembunyikan, mempergunakan, atau mengeluarkan dari Indonesia sesuatu senjata api, amunisi atau sesuatu bahan peledak, dihukum dengan hukuman mati atau hukuman penjara seumur hidup atau hukuman penjara sementara setinggi-tingginya dua puluh tahun.
(2) Yang dimaksudkan dengan pengertian senjata api dan amunisi termasuk juga segala barang sebagaimana diterangkan dalam pasal 1 ayat 1 dari Peraturan Senjata Api (Vuurwapenregeling : in-, uit-, doorvoer en lossing) 1936 (Stbl. 1937 No. 170), yang telah diubah dengan Ordonnantie tanggal 30 Mei 1939 (Stbl. No. 278), tetapi tidak termasuk dalam pengertian itu senjata-senjata yang nyata-nyata mempunyai tujuan sebagai barang kuno atau barang yang ajaib (merkwaardigheid), dan bukan pula sesuatu senjata yang tetap tidak dapat terpakai atau dibikin  sedemikian rupa sehingga tidak dapat dipergunakan.
(3) Yang dimaksudkan dengan pengertian bahan-bahan peledak termasuk semua barang yang dapat meledak, yang dimaksudkan dalam Ordonnantie tanggal 18 September 1893 (Stbl. 234), yang telah diubah terkemudian sekali dengan Ordonnantie tanggal 9 Mei 1931 (Stbl. No. 168), semua jenis mesin, bom-bom, bom-bom pembakar, ranjau-ranjau (mijnen), granat-granat tangan dan pada umumnya semua bahan peledak baik yang merupakan luluhan kimia tunggal (enkelvoudige chemischeverbindingen) maupun yang merupakan adukan bahan-bahan peledak (explosievemengsels) atau bahan-bahan peledak pemasuk (inleidende explosieven), yang dipergunakan untuk meledakkan lain-lain barang peledak, sekedar belum termasuk dalam pengertian amunisi.

Pasal 2
(1) Barang siapa yang tanpa hak memasukkan ke Indonesia, membuat, menerima, mencoba memperolehnya, menyerahkan atau mencoba menyerahkan, menguasai, membawa, mempunyai persediaan padanya atau mempunyai dalam miliknya, menyimpan, mengangkut, menyembunyikan, mempergunakan atau mengeluarkan dari Indonesia sesuatu senjata pemukul, senjata penikam, atau senjata penusuk (slag-, steek-, of stootwapen), dihukum dengan hukuman penjara setinggi-tingginya sepuluh tahun.
(2) Dalam pengertian senjata pemukul, senjata penikam atau senjata penusuk dalam pasal ini, tidak termasuk barang-barang yang nyata-nyata dimaksudkan untuk dipergunakan guna pertanian, atau untuk pekerjaan-pekerjaan rumah tangga atau untuk kepentingan melakukan dengan syah pekerjaan atau yang nyata-nyata mempunyai tujuan sebagai barang pusaka atau barang kuno atau barang ajaib (merkwaardigheid).

Pasal 3
Perbuatan-perbuatan yang dapat dihukum Undang-undang Darurat ini dipandang sebagai
kejahatan.
(1)
(2)
(1)
(2)
(1)
(2)
B.
Pasal 4
Bilamana sesuatu perbuatan yang dapat dihukum menurut Undang-undang Darurat ini
dilakukan oleh atau atas kekuasaan suatu badan hukum, maka penuntutan dapat dilakukan
dan hukuman dapat dijatuhkan kepada pengurus atau kepada wakilnya setempat.
Ketentuan pada ayat 1 di muka berlaku juga terhadap badan-badan hukum, yang bertindak
selaku pengurus atau wakil dari suatu badan hukum lain.
Pasal 5
Barang-barang atau bahan-bahan dengan mana terhadap mana sesuatu perbuatan yang
terancam hukuman pada pasal 1 atau 2, dapat dirampas, juga bilamana barang-barang itu
tidak kepunyaan si-tertuduh.
Barang-barang atau bahan-bahan yang dirampas menurut ketentuan ayat 1, harus di rusak,
kecuali apabila terhadap barang-barang itu oleh atau dari pihak Menteri Pertahanan untuk
kepentingan Negara diberikan suatu tujuan lain.
Pasal 6
Yang diserahi untuk mengusut perbuatan-perbuatan yang dapat dihukum berdasarkan pasal
1 dan 2 selain dari orang-orang yang pada umumnya telah ditunjuk untuk mengusut
perbuatan-perbuatan yang dapat dihukum, juga orang-orang, yang dengan peraturan
Undang-undang telah atau akan ditunjuk untuk mengusut kejahatan-kejahatan dan
pelanggaran-pelanggaran yang bersangkutan dengan senjata api, amunisi dan bahan-bahan
peledak.
Pegawai-pegawai pengusut serta orang-orang yang mengikutinya senantiasa berhak
memasuki tempat-tempat, yang mereka anggap perlu dimasukinya, untuk kepentingan
menjalankan dengan saksama tugas mereka Apabila mereka dihalangi memasuknya,
mereka jika perlu dapat meminta bantuan dari alat kekuasaan.
Menetapkan, bahwa segala peraturan atau ketentuan-ketentuan dari peraturan-peraturan
yang bertentangan dengan Undang-undang Darurat ini tidak berlaku.
Ketentuan terakhir.
C.
Undang-undang Darurat ini mulai berlaku pada hari diundangkan.
Agar supaya setiap orang dapat mengetahuinya, memerintahkan pengundangan Undang-
undang Darurat ini dengan penempatan dalam Lembaran Negara Republik Indonesia.
Ditetapkan Di Jakarta,
Pada Tanggal 1 September 1951
PRESIDEN REPUBLIK INDONESIA,
Ttd.
SOEKARNO
PERDANA MENTERI REPUBLIK INDONESIA,
Ttd.
SUKIMAN WIRJOSANDJOJO.
MENTERI DALAM NEGERI REPUBLIK INDONESIA,
Ttd.
ISKAQ TJOKROHADISURJO.
MENTERI PERTAHANAN REPUBLIK INDONESIA,
Ttd.
SEWAKA.
MENTERI KEHAKIMAN REPUBLIK INDONESIA, a. i.,
Ttd.
M. A. PELLAUPESSY.
Diundangkan:
Pada Tanggal 4 September 1951
MENTERI KEHAKIMAN REPUBLIK INDONESIA a. i.,
Ttd.
M.A.PELLAUPESSY
LEMBARAN NEGARA REPUBLIK INDONESIA NOMOR 78 TAHUN 1951